آزواسپرمی (Azoospermia) به شرایطی گفته می‌شود که در آن هیچ اسپرمی در مایع منی وجود ندارد. این وضعیت یکی از علل ناباروری در مردان است و نیاز به بررسی دقیق و درمان مناسب دارد. تشخیص آزواسپرمی معمولاً از طریق آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود. در اینجا مراحل تشخیص و بررسی آزواسپرمی به طور کامل توضیح داده شده است.
چگونه آزواسپرمی را تشخیص دهیم؟
تشخیص آزواسپرمی به چندین آزمایش نیاز دارد:
1. آزمایش اسپرموگرام (Semen Analysis)
✅ نمونه مایع منی در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
✅ اگر در دو یا چند آزمایش هیچ اسپرمی یافت نشود، احتمال آزواسپرمی وجود دارد.
✅ نمونه با سانتریفیوژ بررسی می‌شود تا حتی تعداد کم اسپرم‌ها نیز شناسایی شود.
2. آزمایش‌های هورمونی (بررسی تستوسترون و FSH)
✅ سطح بالای FSH ممکن است نشان‌دهنده مشکل در تولید اسپرم باشد.
✅ تستوسترون پایین می‌تواند به مشکلات هورمونی مرتبط باشد.
3. سونوگرافی بیضه‌ها و بررسی وریدها (Doppler Ultrasound)
✅ این تست برای بررسی واریس بیضه (واریکوسل)، انسداد یا مشکلات دیگر بیضه‌ها انجام می‌شود.
4. آزمایش ژنتیک
✅ در برخی موارد، مشکلات ژنتیکی مانند سندرم کلاین‌فلتر (XXY) یا حذف ژن AZF در کروموزوم Y باعث آزواسپرمی می‌شود.
5. نمونه‌برداری از بیضه (بیوپسی بیضه – TESE)
✅ اگر آزمایش‌های دیگر مشخص نکند که آیا تولید اسپرم در بیضه‌ها اتفاق می‌افتد، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت بیضه را بررسی کند.
انواع آزواسپرمی و تفاوت آن‌ها
آزواسپرمی انسدادی (Obstructive Azoospermia – OA)
در این نوع، اسپرم در بیضه‌ها تولید می‌شود، اما به دلیل انسداد در مجاری تناسلی، نمی‌تواند به مایع منی برسد. علل شایع این نوع آزواسپرمی عبارتند از:
نقایص مادرزادی (مانند عدم وجود مجرای وازدفران) جراحی‌های قبلی (مانند وازکتومی) عفونت‌های گذشته (مانند اپیدیدیمیت)
آزواسپرمی غیرانسدادی (Non-Obstructive Azoospermia – NOA)
در این نوع، اسپرم در بیضه‌ها تولید نمی‌شود یا تولید آن بسیار کم است. علل شایع این نوع آزواسپرمی عبارتند از:
❌مشکلات ژنتیکی (مانند سندرم کلاین‌فلتر یا حذف بخشی از کروموزوم Y)
❌ اختلالات هورمونی (مانند کمبود هورمون‌های LH و FSH)
❌ آسیب به بیضه‌ها (مانند عفونت، ضربه یا پرتودرمانی) ❌ واریکوسل (گشاد شدن رگ‌های بیضه)
علائم آزواسپرمی
✅ کاهش حجم مایع منی
✅ مشکلات هورمونی (مثلاً کاهش میل جنسی یا رشد غیرطبیعی سینه‌ها در مردان)
✅ بیضه‌های کوچک یا مشکل در لمس بیضه‌ها
✅ سابقه عفونت‌های تناسلی یا جراحی‌هایی مانند وازکتومی
🚨 بسیاری از مردان هیچ علامتی ندارند و فقط هنگام بررسی ناباروری متوجه این مشکل می‌شوند!
درمان آزواسپرمی
بسته به نوع آزواسپرمی، گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
🔹 درمان‌های دارویی و هورمونی: برای آزواسپرمی ناشی از مشکلات هورمونی
🔹 جراحی برای باز کردن انسداد مجاری اسپرم (در موارد انسدادی)
🔹 استخراج اسپرم از بیضه (Micro-TESE، PESA، TESA) برای روش‌های کمک‌باروری
🔹 تغییر سبک زندگی و مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها برای بهبود شرایط اسپرم
نتیجه‌گیری
تشخیص آزواسپرمی نیاز به بررسی دقیق و آزمایش‌های تخصصی دارد. اگر شما یا همسرتان با مشکل ناباروری مواجه هستید، مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی یا ناباروری اولین قدم است. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های لازم، علت آزواسپرمی را تشخیص دهد و بهترین راهکار درمانی را ارائه دهد.
