ذخیره تخمدان (Ovarian Reserve) به تعداد و کیفیت تخمکهای باقیمانده در تخمدانهای یک زن اشاره دارد. این ذخیره با افزایش سن کاهش مییابد و یکی از عوامل مهم در تعیین باروری زنان است. ارزیابی ذخیره تخمدان به پزشکان کمک میکند تا شانس موفقیت در درمانهای باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) را پیشبینی کنند.
📌 عوامل مؤثر بر ذخیره تخمدان
✅ سن: بعد از ۳۵ سالگی کاهش چشمگیری در ذخیره تخمدان رخ میدهد.
✅ بیماریهای ژنتیکی: برخی جهشهای ژنتیکی میتوانند باعث کاهش زودهنگام ذخیره تخمدان شوند.
✅ اندومتریوز: این بیماری میتواند عملکرد تخمدان را مختل کند.
✅ جراحیهای تخمدان: مانند برداشتن کیستهای تخمدانی که ممکن است ذخیره تخمدان را کاهش دهد.
✅ شیمیدرمانی و پرتودرمانی: این روشها میتوانند تأثیر منفی بر تخمدان داشته باشند.
✅ سبک زندگی: سیگار، استرس و تغذیه نامناسب نیز بر کاهش ذخیره تخمدان اثر دارند.
🩺 آزمایشهای ارزیابی ذخیره تخمدان
🔹 آزمایش AMH (هورمون آنتیمولرین):
📌 سطح AMH نشاندهنده تعداد تخمکهای باقیمانده در تخمدان است. مقدار کمتر از 1 ng/ml نشاندهنده کاهش ذخیره تخمدان است.
🔹 سونوگرافی AFC (شمارش فولیکولهای آنترال):
📌 در سونوگرافی، تعداد فولیکولهای کوچک در تخمدان بررسی میشود. کمتر از 5 فولیکول نشانه کاهش ذخیره تخمدان است.
🔹 آزمایش FSH (هورمون محرک فولیکول) در روز سوم قاعدگی:
📌 اگر سطح FSH بالاتر از 10-12 باشد، ممکن است نشاندهنده کاهش ذخیره تخمدان باشد.
🔹 روشهای حفظ و بهبود ذخیره تخمدان
1. فریز تخمک و جنین (Egg Freezing & Embryo Freezing)
✅ اگر ذخیره تخمدان رو به کاهش است و هنوز قصد بارداری ندارید، فریز تخمک یا جنین میتواند یک راهحل مناسب باشد.
2. تغذیه مناسب برای تقویت تخمدان
✅ مصرف غذاهای غنی از آنتیاکسیدان (میوهها، سبزیجات)، امگا ۳ (ماهی، گردو)، ویتامین D و کوآنزیم Q10 به بهبود عملکرد تخمدان کمک میکند.
3. کاهش استرس و خواب کافی
✅ استرس مزمن میتواند تعادل هورمونی را مختل کند. مدیتیشن، یوگا و خواب کافی میتوانند عملکرد تخمدان را بهبود دهند.
4. استفاده از مکملهای تقویتکننده تخمدان
✅ مکملهایی مانند DHEA، اینوزیتول، ویتامین E و Q10 ممکن است به بهبود کیفیت تخمک کمک کنند (با نظر پزشک مصرف شوند).
📌 نتیجهگیری
🔹 ذخیره تخمدان بهمرور کاهش مییابد، اما کاهش آن به معنای ناباروری نیست.
🔹 آزمایشهای AMH، FSH و سونوگرافی AFC میتوانند وضعیت تخمدان را مشخص کنند.
🔹 رژیم غذایی سالم، کاهش استرس و در برخی موارد، فریز تخمک یا جنین میتوانند به حفظ باروری کمک کنند.