ضخامت آندومتر (Endometrial Thickness) به ضخامت لایه داخلی رحم (آندومتر) اشاره دارد که در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کند. این ضخامت نقش مهمی در باروری و لانه‌گزینی جنین دارد. اندازه‌گیری ضخامت آندومتر معمولاً با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال انجام می‌شود و می‌تواند اطلاعات مهمی درباره سلامت رحم و آمادگی آن برای بارداری ارائه دهد.
۱. ضخامت طبیعی آندومتر در هر مرحله از سیکل قاعدگی
🔹 فاز فولیکولی (روز ۶ تا ۱۴ سیکل) → ۳ تا ۸ میلی‌متر
🔹 قبل از تخمک‌گذاری (روز ۱۴ سیکل) → ۸ تا 12 میلی‌متر (بهترین ضخامت برای باروری)
🔹 فاز لوتئال (پس از تخمک‌گذاری – روز 15 تا 28) → ۱۰ تا 16 میلی‌متر
🔹 قبل از قاعدگی (اگر بارداری رخ ندهد) → ممکن است تا ۱۴ میلی‌متر برسد و سپس کاهش یابد.
🔹 در دوران یائسگی → کمتر از ۵ میلی‌متر (در صورت افزایش ضخامت، احتمال مشکلات رحمی وجود دارد.)
✅ بهترین ضخامت آندومتر برای لانه‌گزینی جنین در IVF یا بارداری طبیعی، بین ۸ تا ۱۲ میلی‌متر است.
۲. ضخامت کم آندومتر – علل و درمان
🔴 ضخامت کمتر از ۷ میلی‌متر در فاز لوتئال ممکن است باعث عدم لانه‌گزینی و شکست بارداری شود.
🔹 علل نازک بودن آندومتر:
✅ کاهش استروژن (در اثر افزایش سن، استرس یا مشکلات هورمونی)
✅ جراحی‌های رحمی یا کورتاژ (که ممکن است باعث ایجاد چسبندگی در رحم شود.)
✅ سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)
✅ مصرف طولانی‌مدت قرص‌های جلوگیری از بارداری
✅ ضعیف بودن جریان خون رحم
🔹 روش‌های افزایش ضخامت آندومتر:
1️⃣ داروهای هورمونی مانند استروژن (استرادیول)، ویتامین E و آسپرین (برای بهبود جریان خون رحم)
2️⃣ مصرف مکمل‌ها: ال-آرژینین، کوآنزیم Q10، امگا ۳ و ویتامین C و E
3️⃣ ورزش و طب سنتی: یوگا، ماساژ رحم، طب سوزنی و مصرف مواد غذایی خون‌ساز (چغندر، انار، زنجبیل)
4️⃣ PRP داخل رحمی: تزریق پلاکت غنی‌شده برای بازسازی آندومتر در زنان با نازکی شدید رحم
۳. ضخامت زیاد آندومتر – علل و درمان
🔴 ضخامت بیشتر از 16 میلی‌متر در فاز لوتئال یا بعد از یائسگی ممکن است نشانه مشکلاتی مانند هایپرپلازی آندومتر یا پولیپ رحمی باشد.
🔹 علل ضخیم شدن بیش از حد آندومتر:
✅ اختلالات هورمونی (سطح بالای استروژن و کاهش پروژسترون)
✅ سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
✅ چاقی یا مقاومت به انسولین
✅ هایپرپلازی آندومتر (رشد غیرطبیعی لایه داخلی رحم که ممکن است منجر به سرطان رحم شود)
🔹 درمان ضخامت بیش از حد آندومتر:
1️⃣ داروهای پروژسترونی (مانند مدروکسی پروژسترون یا قرص‌های ضدبارداری ترکیبی)
2️⃣ کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی (برای کاهش مقاومت به انسولین)
3️⃣ درمان دارویی با متفورمین در زنان مبتلا به PCOS
4️⃣ در موارد شدید، کورتاژ یا هیستروسکوپی برای بررسی بافت آندومتر
۴. ضخامت آندومتر در بارداری
✅ پس از بارداری، ضخامت آندومتر معمولاً بالای ۱۰ میلی‌متر باقی می‌ماند.
✅ در هفته‌های اول بارداری، ضخامت بین 13 تا 25 میلی‌متر است.
✅ در بارداری با ضخامت کمتر از ۷ میلی‌متر، احتمال سقط یا عدم موفقیت لانه‌گزینی افزایش می‌یابد.
📌 نتیجه‌گیری
🔹 ضخامت آندومتر ۸ تا ۱۲ میلی‌متر برای بارداری طبیعی یا IVF ایده‌آل است.
🔹 کم بودن ضخامت آندومتر ممکن است با استروژن، ویتامین‌ها و روش‌های تقویت جریان خون رحم درمان شود.
🔹 ضخیم بودن بیش از حد آندومتر ممکن است نشانه مشکلات هورمونی یا بیماری‌های رحمی باشد و نیاز به بررسی دارد.
ضخامت آندومتر یک عامل مهم در باروری و سلامت رحم است. اگر نگران ضخامت آندومتر خود هستید یا قصد بارداری دارید، بهتر است با یک پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید. پزشک می‌تواند با انجام سونوگرافی و سایر آزمایش‌ها، علت ضخامت غیرطبیعی آندومتر را تشخیص دهد و بهترین راهکار درمانی را ارائه دهد.
